Jak uczą się dzieci, czyli o nauczaniu
multisensorycznym
„Im bardziej nauka straci charakter nawyku i stanie się przeżyciem, tym bardziej twórcza będzie praca i radosna szkoła” I. Kiken
W tym artykule dowiesz się:
- Czym jest nauczanie multisensoryczne?
- Jak można aktywować poszczególne zmysły na zajęciach językowych?
- Jak można się bawić wykorzystując zasady nauczania multisensorycznego?
Nauczanie multisensoryczne polega na oddziaływaniu na więcej niż jeden zmysł podczas nauki. Dzięki temu nauczyciel może aktywować potencjalne możliwości, które tkwią w uczniu. W nauczaniu języka obcego bardzo ważne jest wielokrotne powtarzanie tych samych treści (słówek, zwrotów, poleceń), ale oddziałując na różne bodźce i wykorzystując różne aktywności.
Jak zaangażować różne zmysły w naukę języka obcego? Z jakich zabaw i aktywności skorzystać? Dlaczego to takie ważne?
Odpowiedź na te pytania zacznijmy od krótkiej analizy różnych zmysłów i jak można na nie oddziaływać na zajęciach językowych.
WZROK
- wykorzystanie atrakcyjnych materiałów graficznych (kart obrazkowych, gier, plansz, plakatów, diagramów, rysunków itp.),
- częste zabawy w rysowanie, dyktanda rysunkowe i szarady,
- dokładne przyglądanie się przedmiotom i opisywanie ich,
- wykorzystanie gier planszowych z bogatą grafika ilustrującą omawiane zagadnienie lub temat,
- oglądanie krótkich filmików, bajek, zdjęć i prezentacji,
- zwrócenie uwagi na mimikę lektora oraz jego mowę ciała.
SŁUCH:
- uczenie się piosenek, rymowanek i wierszyków,
- odgrywanie scenek z podziałem na role,
- nazywanie i opisywanie wykonywanych czynności,
- czytanie książeczek w języku obcym,
- wychwytywanie słów z nagrań, które można pokazać na karcie obrazkowej, wykonać gest ilustrujący daną rzecz lub czynność,
- wykorzystanie zabawy w dokończenie zdania przez uczniów,
- odtwarzanie różnych dźwięków i nazywanie ich lub przedmiotów/ osób, które je wydały,
- organizowanie pracy w grupach i parach,
- wykorzystanie kolorowych pacynek do ilustrowania treści słyszanych utworów, piosenek czy historyjek.
RUCH:
- wykorzystanie zabaw ruchowych, które pozwalają na reakcję całym ciałem (metoda Total Physical Response),
- przypisywanie słowom lub poleceniom określonych ruchów i gestów,
- organizowanie wyścigów do kart obrazkowych lub rozłożonych w sali przedmiotów,
- wykonywanie poleceń angażując do tego całe ciało lub określoną część ciała,
- odgrywanie scenek, gdzie każdy ma swoją rolę i zadanie do wykonania lub czynność do pokazania,
- organizowanie zabaw manualnych, konstrukcyjnych czy pantomimy.
DOTYK
- zgadywanie z zamkniętymi oczami, jakiego dzieci dotykają przedmiotu, opisywanie kształty, wielkości itp.,
- wykorzystanie w nauce wstęg, chust, kolorowych wstążeczek, materiałów o różnej teksturze,
- tworzenie pudełek sensorycznych, które mogą być wypełnione ryżem, kaszą, grochem, kawałkami gąbki lub kulkami, z których dzieci wyciągają karty obrazkowe lub inne przedmioty,
- umieszczanie przedmiotów w miejscach wskazanych przez lektora,
- tworzenie prac plastycznych za pomocą różnych technik i z użyciem różnych materiałów,
- organizowanie zabaw z masa solną, modeliną lub plasteliną.
WĘCH I SMAK:
- wąchanie różnych przedmiotów i nazywanie ich,
- organizowanie zabawy w odgadywanie produktów spożywczych po smaku lub zapachu,
- stosowanie wizualizacji przy jednoczesnym zachęcaniu dzieci do wyobrażania sobie, jak coś może pachnieć lub smakować.
Korzyści z nauczania multisensorycznego są ogromne. Oto kilka z nich:
- dzieci zapamiętują szybciej, łatwiej i więcej, jeśli informacja jest im dostarczana wieloma kanałami,
- uczniowie angażują swoje emocje, są zaskakiwani nowymi zadaniami, ćwiczeniami i zabawami,
- uczenie się jest bardziej atrakcyjne, jeśli zaangażuje się w nie więcej zmysłów.
Przykłady zabaw multisensorycznych na zajęciach językowych:
- Dzieci pracują w grupach, w których ustawiają się jedno za drugim. Na sygnał nauczyciela pierwsze dziecko podbiega do torby wypełnionej ubraniami, zakłada wybrane elementy odzieży, po czym wraca do swojej grupy i opisuje w języku angielskim kolejnemu dziecku swój ubiór: I am wearing (a blue shirt, yellow socks). Po poprawnej wypowiedzi dziecko zmierza na koniec kolejki i do zadania przystępuje następny uczeń.
- Chowamy drobne przedmiotów w sypkim materiale (ryżu, grochu, kulkach, itd.), a dzieci wyciągają je we właściwej kolejności i muszą je nazwać.
- Dzieci wykonują polecenia nauczyciela: Clap your hands; Move your left leg; Stamp your right feet; Run; Jump; Can you swim like a shark?; Can you swim like a snake?
- Zabawy twórcze, ruchowe, plastyczne i konstrukcyjne, w których dzieci mogą używać rozmaitych, stymulujących zmysły materiałów (np. waty, brokatu, różnych rodzajów tkanin o rozmaitej fakturze, liści, wstążeczek, woreczków wypełnionych grochem itp.)
- Uczniowie rozpoznają przedmioty za pomocą dotyku przez materiał worka, tkaninę, wkładając dłonie do pudełka, za zasłonę; dotykając tylko fragmentu badanego obiektu lub jego faktury i nazywają je.
- Chodzenie bosymi stopami po przedmiotach, których nazwy dzieci usłyszą, a później powtórzą lub same nazwą.
- Zabawy ruchowe z elementami dramy lub pantomimy.
Czy wiesz, że według badań Riefa osoby uczące się zachowują w pamięci:
- 10% tego, co czytają
- 20% tego, co słyszą
- 30% tego, co widzą
- 50% tego, co widzą i słyszą
- 70% tego co mówią
- 90% tego co mówią i robią?
Czy wiesz, że u osoby z dysleksją trudności ze śledzeniem i przetwarzaniem treści wizualnych mogą sprawić, że nie będzie ona w stanie korzystać z informacji prezentowanych wyłącznie przez kanał wzrokowy? Na podobnej zasadzie osoba ze słabą pamięcią słuchową lub trudnościami w przetwarzaniu treści słuchowych może nie być w stanie korzystać z informacji przekazywanych wyłącznie kanałem słuchowym.
Mimo coraz bardziej rozpowszechnionej wiedzy na temat nauczania multisensorycznego, wielu nauczycieli wciąż aktywuje tylko jeden kanał pozbawiając uczniów wielu fantastycznych doznań i sprawiając, że zdobyta wiedza szybko ulatuje. W rzeczywistości dzieci lubią i chcą się uczyć i to od nauczyciela zależy czy rozbudzi w nich pragnienie posiadania wiedzy czy zgasi ich zapał i zabije kreatywność.